Welina mai kākou

ʻO Nā Hale Mikanele Hawaiʻi (Hawaiian Mission Houses, HMH), he wahi pana a he waihona palapala kahiko nona he ʻekolu hale i kūkulu hou ʻia. Aia ma ia wahi ʻelua hale kahiko nui loa ma Hawaiʻi nei a me ka waihona palapala kahiko e hōʻike aku ana i ka laʻana kūikawā o ka nohona ma Hawaiʻi i ke kenekulia ʻumikūmāiwa ma kona wahi e kū nei a me ka pūnaewele. Ke hoʻoikaika a hoʻolaha nei nā polokolamu hoʻonaʻauao like ʻole i ke koʻikoʻi a waiwai o ia wahi ma ke kaiāulu. A ke holomua nei nō hoʻi ka polokolamu hoʻolauna malihini a me ka hale kūʻai no ka poʻe kipa. Ua koho ʻia kēia wahi ma ke ʻano he hōʻailona koʻikoʻi o ke aupuni (National Historic Landmark) i ka makahiki ʻumikūmāiwa kanaono kūmālima. A ua hoʻāpono ʻia ia wahi e ka hui ʻAmelika o nā hale hōʻikeʻike (American Alliance of Museums) mai ka makahiki ʻumikūmāiwa kanahiku kūmālua. A ua hoʻāpono hou ʻia i ka makahiki ʻelua kaukani ʻumi. ʻO nā Hale Mikanele Hawaiʻi (HMH), ʻo ia nō ka inoa ʻoihana o ka ʻAhahui o nā Keiki Mikanele Hawaiʻi (Hawaiian Mission Children’s Society), he hui hoʻomanawaleʻa a he ʻahahui moʻokūʻauhau i hoʻokumu ʻia i ka makahiki ʻumikūmāwalu kanalima kūmālua. A ua kapa mua ʻia kēia wahi ma ka inoa ʻo ka Hale Hōʻikeʻike o nā Hale Mikanele (Mission Houses Museum).

Ua hoʻokumu ʻia nā Hale Mikanele Hawaiʻi (Hawaiian Mission Houses) i ka makahiki ʻumikūmāiwa iwakālua kūmākolu e ka ʻAhahui o nā Keiki Mikanele Hawaiʻi (Hawaiian Mission Childrenʻs Society), he hui hoʻomanawaleʻa, a he ʻahahui moʻokūʻauhau. Aia ma ia wahi ʻekolu hale mikanele kahi i noho a hana ai nā Mikanele Kalikiano i hōʻea mua mai ma Hawaiʻi nei.

Ka Hale Lā‘au (1821)

Aia ka Hale Kahiko nui loa ma ka pae ʻāina ʻo Hawaiʻi ma kahi i kūkulu mua loa ʻia ai. Ua hoʻouna ʻia ia hale ma ka moku mai Posetona aku a kāʻalo ana iā Kepo-Honi a hiki aku i ka pae ʻāina ʻo Hawaiʻi i ka makahiki ʻumikūmāwalu iwakālua, a ua paʻa i ke kūkulu ʻia ʻana i ka makahiki ʻumikūmāwalu iwakālua kūmākahi. He hale ia i noho pū ai nā ʻohana mikanele like ʻole, nā malihini, a me ka poʻe hoʻolimalima lumi hale.

Ka Hale Kamalani (1831)​

ʻO ka Hale Kamalani ka lua o nā hale kahiko nui loa ma ka pae ʻāina ʻo Hawaiʻi e kū nei i kahi i kūkulu mua loa ʻia ai. Ua kapa ʻia ia hale ma ka inoa ʻo Levi Chamberlain, ka limahana mua loa o ka mikanele ma Hawaiʻi nei. I ka makahiki ʻumikūmāwalu kanakolu kūmākahi, na Chamberlain i hoʻolālā a hoʻokō i ke kūkulu ʻana i kēia hale a ua hoʻohana ʻia ma ke ʻano he waihona. Kūkulu ʻia kēia hale me nā palaka koʻa. A ua hoʻomaloʻo a hoʻokuakea ʻia i ka lā. Ua hoʻonoho a hōʻiliʻili ʻia kēia mau koʻa i mea e kūkulu ai i ka Hale Kamalani. Ma ia wahi, hiki iā Levi Chamberlain ke hoʻolālā a hoʻokō i ka hoʻolako ʻana i ka Mikiona o Ka Pae ʻĀina ʻo Sandwich holoʻokoʻa i ia manawa. I kēia manawa, ʻo kēia hale ka hale hōʻikeʻike hoʻolauna no kēia wahi.

Ka Hale Pa‘i (1841)​

Ua kūkulu ʻia nō hoʻi ka Hale Paʻi me nā palaka koʻa a ua paʻa i ka makahiki ʻumikūmāwalu kanahā kūmākahi. Aia ma kēia hale ka mīkini paʻi kūlike i ka mīkini paʻi mua loa i lawe ʻia mai ma Hawaiʻi nei. Ua kūkulu ʻia ia hale ma ke ʻano he hale moe pākuʻi no nā ʻohana mikanele a me nā hoa kipa. ʻOiai, ua popopo a hiolo ka hale paʻi mua loa i ke au kahiko, i kēia manawa kuhi mākou i ia hale moe pākuʻi ʻo ka Hale Paʻi i kūkulu mua ʻia ma kahi e kū nei. Ma ia hale paʻi mua loa, paʻi ʻia nā puke a me nā palapala mua loa ma Hawaiʻi. Hōʻike ʻia ma kēia hale paʻi ka hana pū ʻana a ka poʻe Hawaiʻi a me nā mikanele Hōʻole pope i ka hoʻomākaukau ʻana a me ka paʻi ʻana i nā puke a me nā palapala mua loa ma ka ʻōlelo Hawaiʻi. Ma mua o ka makahiki ʻumikūmāwalu iwakālua kūmālua, ʻaʻole i kākau ʻia ka ʻōlelo Hawaiʻi. Ma muli o ka hana pū ʻana o ka poʻe Hawaiʻi a me nā mikanele, i hoʻokahi hanaua, ua lilo ka lāhui Hawaiʻi i kekahi o nā lāhui mākaukau loa ma ka heluhelu ʻana i ka honua nei.

Nā mākaʻikaʻi o kēia wahi pana

Nā Mākaʻikaʻi Kuanaʻike Hawaiʻi

Nā ʻAuinalā Pōʻakolu i ka hola ʻekolu

E mākaʻikaʻi ana me ke kanaka ʻōiwi Hawaiʻi. A e aʻo mai ana e pili ana i ka pilina o nā mikanele a me nā kānaka ʻōiwi Hawaiʻi.

Nā Mākaʻikaʻi Kuanaʻike o nā hale kahiko

Nā ʻAuinalā Pōʻalua i ka hola ʻekolu

E mākaʻikaʻi ana me ke kauka ʻo Neal V. Hitch, ke poʻo alakaʻi o HMH. E kūkākūkā nui ana e pili ana i ke koʻikoʻi o nā wahi pana a me ka hiʻohiʻona o nā hale kahiko.

Nā Mākaʻikaʻi Puni Moʻolelo

Nā ʻAuinalā Pōʻalima i ka hola ʻekolu

E mākaʻikaʻi ana me Mike Smola, ke poʻo o nā polokolamu a he puni moʻolelo. E aʻo a kūkākūkā mai ana i nā mea likeʻole o nā moʻolelo i ke kenekulia ʻumikūmāiwa.

Nā mākaʻikaʻi o nā Hale Mikanele Hawaiʻi

Mālama ʻia kekahi mau mākaʻikaʻi o nā Hale Mikanele Hawaiʻi i ka Pōʻakolu, Pōʻahā, Pōʻalima a me ka Pōʻano. Hoʻomaka ka mākaʻikaʻi mua loa i ka hola ʻumikūmākahi i ke kakahiaka, a hoʻomaka ka mākaʻikaʻi hope loa i ka hola ʻekolu i ka ʻauinalā. Hoʻokahi hola no kēia mākaʻikaʻi.

E mālama ʻia ana kekahi mau papahana no ka piha makahiki ʻelua haneli.

Eia lā ka piha makahiki ʻelua haneli!

I ka makahiki ʻumikūmāwalu a me ʻewalu, ua huakaʻi mua kekahi ʻōpio Hawaiʻi ʻo Henry ʻŌpūkahaʻia i ʻEnelani Hou (New England). ʻO ʻŌpūkahaʻia ka mea nui i hoʻomākaukau ʻana a me ka hoʻolaha ʻana i nā hana a nā mikanele i Hawaiʻi nei.

He minamina naʻe, ua hala koke ʻo ʻŌpūkahaʻia i ka maʻi i Coneticuta. Akā naʻe, ua lilo kona moʻolelo i puke maikaʻi loa i kōkua i ka hoʻoulu ʻana i ke kālā no ka hana a ka mikanele.

I ka lā iwkālua kūmākolu o ʻOkakopa i ka makahiki ʻumikūmāwalu ʻumikūmāiwa, ua hoʻouna ʻia ka hui mikanele mua loa o ka Hui Comisina ʻAmelika o nā Huakaʻi Mikanele i nā ʻāina ʻē i ka pae ʻāina ʻo Hawaiʻi. Ua ʻike mua lākou i ka mokupuni ʻo Hawaiʻi i ka lā kanakolu o Malaki i ka makahiki ʻumikūmāwalu iwakālua, a kū maila lākou i Kailua-Kona i ka lā ʻehā o ʻApelila i ka makahiki ʻumikūmāwalu iwakālua. Mai a manawa aku no kanahā kūmākolu makahiki, ua haʻalele nā hui mikanele he ʻumikūmālua iā ʻEnelani Hou (New England) i mea e hoʻolaha ai i ka ʻōlelo a ke akua ma Hawaiʻi nei. Aia hoʻokahi haneli kanawalu kūmāhā wāhine a me nā kāne i loko o ia mau hui.

 

Nā mea koʻikoʻi no nā malihini

Helu wahi: Hawaiian Mission Houses Historic Site and Archives

553 South King Street, Honolulu, HI 96813

Helu kelepona: (808)447-3910

Helu mīkini kelepaʻi: (808)545-2280

Helu leka uila: [email protected]

He Pahuhopu

Mālama a wehewehe nā Hale Mikanele Hawaiʻi i nā moʻolelo o nā Mikanele Hōʻolo Pope ʻAmelika, kā lākou mau mamo, a me ko lākou mau pilina me nā lāhui likeʻole a me ko lākou mau moʻomeheu ma Hawaiʻi nei i ke au kahiko a me ke au e holo nei. Kākoʻo Nā Hale Mikanele Hawaiʻi i ka hoʻomaopopo ʻana i ka ʻike a me ka mahalo ʻana i nā moʻolelo likeʻole e hoʻololi mau nei i ka nohona Hawaiʻi.

He hōʻailona koʻikoʻi o ke aupuni ʻAmelika (National Historic Landmark) nā Hale Mikanele Hawaiʻi a me ka waihona palapala kahiko. A ua hoʻāpono ʻia e ka Hui ʻAmelika o nā Hale Hōʻikeʻike (American Association of Museums).